American Heart Association (AHA) i inne podobne organizacje zajmujące się zwalczaniem chorób serca oraz edukacją w zakresie profilaktyki i leczenia udaru mózgu, zalecają by osoby z nadciśnieniem monitorowały swoje ciśnienie krwi w domu. Regularne wykonywanie pomiarów w warunkach domowych pomaga we wczesnym wykryciu nadciśnienia oraz pozwala ustalić lekarzom, czy zastosowane leczenie terapeutyczne przynosi odpowiednie efekty. Nie mniej jednak bardzo istotną kwestią jest, by ustalić rzeczywiste wartości ciśnienia tętniczego, w jak największym stopniu zbliżone do warunków podstawowych czyli spoczynku i komfortu psychicznego. Ciśnieniomierz to stosunkowo proste urządzenie, ale by otrzymać wartościowe pomiary, ważne jest, aby wiedzieć, jaki ciśnieniomierz wybrać, jak prawidłowo go używać i jak wygląda podstawowa procedura pomiarowa.

Dlaczego warto mierzyć ciśnienie krwi w domu?

» Profilaktyka

Samokontrola może pomóc lekarzowi w zdiagnozowaniu problemu nadciśnienia wcześniej niż w przypadku okazjonalnego badania w gabinecie lekarskim. Monitorowanie w domu jest szczególnie ważne dla osób zmagających się z podwyższonym ciśnieniem krwi lub innymi schorzeniami, które mogą przyczyniać się do wystąpienia wysokiego ciśnienia krwi, takimi jak cukrzyca lub problemy z nerkami.

» Pomoc w trakcie prowadzonej terapii

Jedynym sposobem sprawdzenia, czy Twój styl życia się zmienia lub czy leki działają, jest regularne sprawdzanie ciśnienia krwi. Monitorowanie zmian ciśnienia krwi w domu może pomóc Tobie i Twojemu lekarzowi w podejmowaniu i korygowaniu decyzji dotyczących prowadzonego leczenia, takich jak dostosowanie dawek lub zmiana leków.

» Zachęta do lepszej kontroli i zmiany złych nawyków

Samokontrola może dać Ci silniejsze poczucie kontroli nad swoim zdrowiem. Jeżeli widzisz efekty swoich wysiłków w postaci unormowanego ciśnienia krwi, będziesz bardziej zmotywowany do regularnych pomiarów, kontroli i utrzymania diety, aktywności fizycznej, czy właściwego stosowania leków.

» Wiarygodniejszy obraz trendu

Niektóre osoby tak bardzo stresują się wizytą w gabinecie lekarskim że wykazują tendencję do podwyższonego ciśnienia krwi podczas badania (nadciśnienie białego fartucha). Są też osoby które podczas badania w klinice wykazują normalne ciśnienie krwi, podczas gdy zmierzone w domu jest faktycznie wysokie (nadciśnienie maskowane). Dlatego też pomiary wykonywane w warunkach domowych, komfortowych dla pacjenta charakteryzują się bardziej stabilnymi pomiarami oddającymi stan rzeczywisty.

Wskazówki dotyczące prawidłowego użytkowania ciśnieniomierza i uzyskiwania wiarygodnych pomiarów

Bez względu na to, jaki typ domowego ciśnieniomierza wybierzesz, prawidłowe użytkowanie wymaga przeszkolenia, praktyki i podstawowej wiedzy o czynnikach warunkujących ciśnienie krwi. Wbrew jeszcze dość powszechnie panującemu przekonaniu że ciśnienie charakteryzuje się stałą wartością, ciśnienie krwi tak naprawdę ulega częstym zmianom. Po pierwsze ciśnienie tętnicze wykazuje rytmikę dobową, co oznacza że w godzinach nocnych gdy śpimy jest najniższe, by znacząco wzrosnąć zaraz po przebudzeniu. Po drugie ciśnienie krwi zmienia się w zależności od naszej aktywności fizycznej lub emocjonalnej. Po trzecie wpływ na ciśnienie mogą mieć również czynniki zewnętrzne takie jak np. temperatura otoczenia.

Kolejnym aspektem jest urządzenie, które samo w sobie dokonuje pomiaru o określonej dokładności (dlatego tak ważne jest by wybierać ciśnieniomierze, które zostały poddane walidacji klinicznej). Jak więc widzimy ilość czynników które mogą wpłynąć na nasze ciśnienie krwi jest bardzo dużo, dlatego też by zminimalizować ich wpływ i uzyskać jak najbardziej wiarygodny obraz, ważne jest przestrzeganie kilku ważnych wskazówek, które prezentujemy poniżej.

Zapraszamy Państwa również do zapoznania się z naszymi bezpłatnymi publikacjami dotyczącymi zagadnienia ciśnienia krwi:

Poniżej prezentujemy najważniejsze punkty na które musisz zwrócić uwagę by otrzymać rzetelne dane pomiarowe, mierząc ciśnieni krwi w domu:

» Na 30 minut przed wykonaniem pomiaru nie pal, nie jedz, nie pij kawy i nie wykonuj ćwiczeń.

Ponieważ naszym celem jest uzyskanie jak najbardziej rzetelnej informacji o ciśnieniu krwi w stanie spoczynku, należy przed wykonaniem pomiaru unikać wszystkiego co może zaburzyć ten obraz. Mocna kawa, herbata, alkohol, tytoń czy wysiłek fizyczny mogą spowodować chwilowy wzrost ciśnienia krwi, co zaburzy Twoje pomiary. 

» Zapewnij sobie ciche i spokojnie otoczenie.

Każdy stres i pobudzenie (np. słuchanie wiadomości w telewizji czy radiu) może spowodować wzrost ciśnienia krwi, dlatego tak ważnie jest uspokojenie organizmu przed pomiarem. Zamiast włączyć telewizor, rozwiąż krzyżówkę, pomedytuj lub zrelaksuj się myśląc o czymś przyjemnym :)

» Zadbaj o komfortową temperaturę w pomieszczeniu.

» Usiądź i odpocznij 3-5 minut przed wykonaniem pomiaru.

Wszelki wysiłek fizyczny, nawet ten o pozornie niewielkiej intensywności (np. przebranie odzieży, spacer czy wyjście po schodach), powoduje że serce zaczyna bić szybciej by odpowiednio dotlenić organizm, co oczywiście przekłada się na zwiększenie ciśnienia w tętnicach. Dlatego zanim zaczniesz procedurę pomiarową usiądź w spokoju i w wygodnej pozycji na 3-5 minut, by Twój organizm się uspokoił i zrelaksował, a serce zaczęło bić w naturalnym rytmie.

» Przyjmij odpowiednią pozycję do pomiaru.

Kiedy będziesz gotowy do zmierzenia ciśnienia krwi, usiądź przez pięć minut w wygodnej pozycji z nieskrzyżowanymi nogami i stopami płasko ułożonymi na podłodze. Plecy powinny być proste, oparte o krzesło. Ręka na którą zakładasz mankiet zgięta w łokciu, rozluźniona i podparta o blat stołu. Staraj się być spokojny i nie myśleć o stresujących rzeczach. 

» Prawidłowo załóż mankiet o odpowiednim rozmiarze.

Przed dokonaniem pomiaru sprawdź czy posiadasz mankiet w odpowiednim rozmiarze do swojego ramienia. Nieprawidłowy dobór mankietu jest bowiem jedną z najczęstszych przyczyn błędów pomiarowych. Jeżeli założysz zbyt mały mankiet na ramię uzyskasz zawyżone wyniki pomiaru. W tym celu miarką (np. krawiecką) zmierz obwód ramienia na wysokości serca i porównaj go z zakresem posiadanego mankietu. Jest to szczególnie istotne w przypadku gdy obwód Twojego ramienia znajduje się na granicy przedziału dla danego mankietu. Jeżeli np. w wyniku choroby nastąpiła znaczna utrata lub wzrost masy ciała, może okazać się że należy wymienić mankiet na rozmiar mniejszy lub większy. Dlatego wybierając ciśnieniomierz upewnij się że posiada on możliwość dokupienia w przyszłości mankietu o innym rozmiarze niż ten dołączony w standardzie. UWAGA! nie podłączaj mankietów z innej marki ciśnieniomierza lub tzw. mankietów uniwersalnych. Ciśnieniomierz który posiada walidację kliniczną -  czyli jego dokładność została zweryfikowana w niezależnym badaniu wg jednego z obowiązujących protokołów - został przebadany z konkretnym modelem mankietu. Jeżeli zatem podłączysz mankiet niekompatybilny z ciśnieniomierzem utracisz pewność że podane wyniki pomiaru są rzetelne.

Mankiet powinien być założony na gołą rękę. Absolutnie unikaj podwijania rękawa, który może powodować ucisk ramienia nad mankietem i również zafałszować wynik pomiaru. Zapnij mankiet tak by pewnie trzymał się na ramieniu, ale nie za mocno - tak by można było włożyć dwa palce pod mankiet.

Mankiet należy założyć na wysokości serca, zgodnie z oznaczeniami i instrukcją danego modelu.

Należy pamiętać że mankiet jest częścią, która cały czas pracuje. Wewnętrzna część rozciąga się i kurczy za każdym pomiarem, zużywając się z czasem i tracąc swoje pierwotne właściwości. Dlatego w zależności od częstości użytkowania mankiet należy co jakiś czas wymieniać na nowy. Z reguły producenci zalecają jego wymianę co 12 miesięcy przy częstym użytkowaniu.

» Nie rozmawiaj i nie ruszaj się podczas pomiaru.

» Wykonaj 2-3 pomiarów w odstępie 1 minuty i zapisz wartość średnią.

» Wykonuj i zapisuj regularnie pomiary zgodnie z zaleceniami lekarza.

Jeżeli znajdujesz się w trakcie postępowania terapeutycznego, zapytaj swojego lekarza jak często powinieneś wykonywać pomiary. Pamiętaj że domowe monitorowanie ciśnienia nie zastąpi wizyt lekarskich. Jeżeli uzyskasz nietypowe odczyty ciśnienia krwi, skrupulatnie notuj wyniki pomiarów wraz z notatką o towarzyszących w tym czasie objawach (np. silne wzburzenie, przeziębienie itp.). Notuj wszystko co może mieć istotne znaczenie i pomóc lekarzowi w interpretacji wyników. Nigdy nie zmieniaj samodzielnie dawek przepisanych leków oraz zaleceń dietetycznych bez uprzedniej konsultacji z lekarzem!