Stetoskop zwany też fonendoskopem to nieodłączny atrybut lekarza. Najczęstsze skojarzenie jakie mamy z lekarzem to biały fartuch i stetoskop zawieszony na szyi. Trudno sobie wyobrazić historię medycyny bez stetoskopu. Został on wynaleziony w 1816r przez Rene Laenneca (1781-1826) co zapoczątkowało tzw. złoty wiek stetoskopu. Od tego momentu diagnozowanie wielu chorób takich jak zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, zapalenie płuc, odma, zgorzel, zapalenie otrzewnej, gruźlica stało się dużo łatwiejsze i skuteczniejsze. Samo urządzenie było potem nieustannie modyfikowane i udoskonalane jednak jego podstawowa funkcja się nie zmieniła. Najbardziej popularny stetoskop ma kształt litery Y i posiada dwustronną głowicę. 

» BUDOWA STETOSKOPU

jak dobrać odpowiedni stetoskop do swoich potrzeb

Działanie stetoskopu opiera się na hermetycznym uszczelnieniu, poszczególnych elementów przyrządu diagnostycznego, dzięki czemu możliwe jest przeniesienie dźwięku z osłuchiwanej części ciała pacjenta do uszu lekarza. Biorąc pod uwagę że zbadanie pacjenta przy pomocy stetoskopu jest podstawową czynnością diagnostyczną, wykonywaną codziennie i wielokrotnie, istotnie jest zapewnienie z jednej strony komfortu pracy zarówno dla badającego jak i pacjenta, jak również zapewnienie przyrządu dającego bardzo dobrą jakość dźwięku podczas osłuchiwania, by maksymalnie ułatwić i tak trudną interpretację odgłosów pochodzących z organizmu, np. podczas osłuchiwania pacjenta i wychwytywania szmerów w płucach dokonując wstępnej diagnozy zaburzeń lub chorób układu oddechowego. Zarówno na komfort użytkowania jak i jakość przetwarzanych dźwięków mają wpływ poszczególne elementy stetoskopu i jakość materiałów z których są wykonane. Poniżej przedstawiamy schemat budowy stetoskopu i krótki opis poszczególnych elementów z informacją na co szczególnie należy zwracać uwagę podczas zakupu: 

1. LIRA

   Metalowy element stetoskopu połączony z drenem i zakończony oliwkami do uszu. Ten ważny element stetoskopu powinien być odpowiednio wyprofilowany i dawać możliwość regulacji siły nacisku na ucho przy pomocy zintegrowanej z przewodem sprężyny.

2. OLIWKI USZNE

   Oliwki uszne powinny być odpowiednio dobrane pod względem rozmiaru, miękkie by zapewnić  odpowiednie uszczelnienie i odbiór dźwięków.

3. DREN

   Elastyczny przewód akustyczny łączący lirę z głowicą stetoskopu, umożliwiający swobodne poruszanie głowicą. W zależności od zastosowania wykorzystywane są dwa rodzaje drenów, z jednokanałowym przewodem lub przewodem dwukanałowym. Dren dwukanałowy najczęściej można spotkać w stetoskopach droższych oraz tych które są przeznaczone do diagnostyki w tych działach medycyny w których osłuchiwanie pacjenta ma szczególne znaczenie takie jak np. w kardiologii. Ponieważ przewód służy do przenoszenia dźwięku musi być dobrze izolowany od szumów i zakłóceń pochodzących z zewnątrz. Do produkcji elastycznych przewodów akustycznych stosuje się najczęściej popularny w medycynie polichlorek winylu, który charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną, dużą odpornością na wiele rozpuszczalników i posiada wysoką odporność na czynniki atmosferyczne i promieniowanie UV.  Ze względu na wielokrotne użycie stetoskopu podczas dnia pracy, ważne jest by materiał z którego wykonany jest dren nie zawierał lateksu, który przy częstym kontakcie ze skórą może wywoływać alergię.

4. GŁOWICA

   Głowica stetoskopu to element odpowiadający za odbieranie drgań z miejsca przykładanego na skórze pacjenta i przekazanie dźwięku dalej przez dren i lirę do ucha wykonującego badanie. Głowica stetoskopu wykonana jest najczęściej ze stali nierdzewnej lub mosiądzu pokrytego w celu zabezpieczenia i nadania szlachetnego wyglądu powłoką chromową. W tańszych modelach wykorzystuje się do produkcji głowic także aluminium. Głowice stetoskopu w zależności od zastosowania mogą być jednostronne lub dwustronne z przełączeniem trybu pracy. Głowice dwustronne do zastosowania internistycznego z reguły są wyposażone w lejek oraz membranę, a stetoskopy kardiologiczne w dwie membrany o różnych rozmiarach. Strona z lejkiem służy do odsłuchiwania tonów o niskich częstotliwościach, natomiast strona z membraną do odsłuchiwania tonów wysokoczęstotliwościowych. Standardem jest również wyposażenie membrany w tzw. „ciepły pierścień” zapewniający komfort pacjentowi podczas badania zapobiegając nieprzyjemnemu wrażeniu zimna podczas dotknięcia głowicą ciała pacjenta. By zapewnić sobie jak najlepszą jakość dźwięku ważne jest by membrana była wykonana z wysokiej jakości i trwałych materiałów zapewniających niezmienne utrzymanie parametrów mechanicznych przez długi okres czasu oraz odpowiedni kontakt membrany ze skórą, co przełoży się na perfekcyjne przeniesienie dźwięku. Wybierając stetoskop należy także zwrócić uwagę na średnicę membrany czy lejka. W ofercie dostępne są bowiem stetoskopy z większą średnicą dla wygodnego badania dorosłych pacjentów oraz stereoskopy z mniejszą średnicą przeznaczone do badania dzieci i noworodków.

» PODZIAŁ STETOSKOPÓW

w zależności od wykorzystania w dziedzinie medycyny

• • stetoskopy kardiologiczne – ze względu na potrzebę osłuchiwania pełnego zakresu częstotliwości zarówno dźwięków niskich jak i wysokich, wyposażone są najczęściej w głowicę z podwójną „pływającą” membraną, które poprzez zmianę siły nacisku na skórę zapewniającą wysłuchiwanie najdrobniejszych dźwiękowych niuansów. W ofercie dostępny jest również model ze specjalnie obciążoną głowicą dla lepszego kontaktu ze skórą leżącego pacjenta.

• • stetoskopy ogólnomedyczne - przeznaczone dla internistów, ratowników medycznych, lekarzy rodzinnych czy pielęgniarek. Stetoskopy wyposażone są z reguły w podwójną głowicę z membraną i lejkiem. Takie połączenie daje możliwość osłuchiwania płuc pacjenta, tonów serca czy pomiaru ciśnienia tętniczego.

• • stetoskopy pediatryczne – charakteryzują się mniejszą średnicą lejka i membrany, które są dostosowane do badania małego ciała dziecka, dodatkowo wyposażone w standardzie w „ciepłą obwódkę” i przyjazne wesołe rysunki pomocne w zniesieniu strachu i stresu dziecka podczas wizyty lekarskiej.

• • stetoskopy neonatologiczne – podobnie jak w przypadku stetoskopów pediatrycznych posiadają głowicę z lejkiem i membraną o mniejszych średnicach, ułatwiające badanie niemowlaków oraz dwukanałowy przewód co poprawia odbiór dźwięków akustycznych.

» CZYSZCZENIE I PIELĘGNACJA STETOSKOPÓW

liczy się jakość, ale także dbałość o swój przyrząd diagnostyczny

Samo zastosowanie odpowiednich materiałów do budowy stetoskopu nie daje 100% gwarancji właściwego odsłuchu. Po pierwsze ważna jest wiedza i nabyte doświadczenie w analizie niepokojących sygnałów płynących z ciała pacjenta, ale także niezwykle istotna jest odpowiednia konserwacja i higiena urządzenia. Niewłaściwe czyszczenie czy mycie pod bieżącą wodą może spowodować uszkodzenia zarówno przewodów jak i oliwek co w konsekwencji może się przełożyć na zakłócenia w czasie badania.

• • • Nie jest również wskazane noszenie stetoskopu zbyt często na szyi w bezpośrednim kontakcie ze skórą, gdyż wykorzystywany w produkcji drenu polichlorek winylu wchodzi reakcję chemiczną z lipidami skórnymi powodując z czasem twardnienie materiału, a w konsekwencji kruszenie i naruszenie hermetyczności całego układu.

• • • Istotny wpływ na łatwość czyszczenia stetoskopu w częściach metalowych ma idealnie gładka ich powierzchnia bez porów i rys w których mogą się gromadzić zanieczyszczenia.

• • • Dobrym nawykiem jest również okresowe sprawdzanie integralności całego urządzenia diagnostycznego, czy odpowiednio włożone są oliwki uszne, czy nie ma pęknięć drenu lub uszkodzeń membrany.

• • • Stetoskop należy również regularnie kontrolować pod kątem zabrudzenia. Ważne jest by do czyszczenia używać odpowiednich środków czyszczących najlepiej tych polecanych przez producenta i miękkiej ściereczki z bawełny lub mikrowłókien. W żadnym razie nie należy używać do preparacji higienicznej ostrych czy szorujących środków czystości, spirytusu czy benzyny.